BenHuur: betaalbaar wonen in Kortrijk

De Poort is een sociale vzw met een brede werking. Zij begeleidt kansengroepen bij de stap naar de arbeidsmarkt maar is vooral een van de oudste en grootste socialeverhuurkantoren van Vlaanderen. In het kader van die laatste activiteit wou de vzw haar interne expertise inzetten om particuliere eigenaars die via De Poort hun woningen willen verhuren, te overtuigen van het nut van BENoveren. Technisch adviseur Johan Lapere kreeg de opdracht om als test- en voorbeeldproject een rijwoning te renoveren tot een bijna energieneutrale BEN-woning die moet kunnen beantwoorden aan de eisen anno 2050. Voor die taak kon de projectleider bogen op een rijke ervaring. Zo maakte hij deel uit van RenBEN, een Vlaams proeftuinproject voor renovatie waarin kennisinstellingen, fabrikanten, aannemers, overheden en andere partners de onderzoekskrachten bundelden. Ook werkte hij als renovatiebegeleider voor de stad Kortrijk.

Uitgangspunt

Als architect voor het met een knipoogje BenHuur gedoopte initiatief werd Rik Reynaert aangesproken. De kluif was sappig, vertelt die: “De amper drie meter brede rijwoning met drie bouwlagen was opgedeeld in een batterij van kleine kamers waarin amper daglicht doordrong. Halsbrekend steile trappen bemoeilijkten de toegankelijkheid van de verdiepingen. Op een onooglijke binnenkoer na was het terrein achteraan compleet volgebouwd met koterijen waarin eetkamer, keuken, badkamer, berging en toilet waren ondergebracht.”

“We hebben alle aanbouwsels gesloopt en de vrijgekomen ruimte gereserveerd voor een terras en tuin. De dakhelling achteraan lieten we doorlopen over een nieuwe aanbouw, zodat één compact volume tot stand kwam. Naast isoleren en ventileren is compactheid immers een derde basisprincipe van een BEN-woning.”

Voorgevel verplaatst

De andere vereiste, goed isoleren, was zeker aan de voorzijde niet vanzelfsprekend. Het rooilijndecreet laat in principe toe om in geval van een energetische renovatie 14 cm van de publieke ruimte in te nemen. Maar de stedelijke voorschriften waren hier strenger, waardoor de mogelijkheid om de rooilijn te overschrijden kromp tot 5 cm. Maar geen nood, want de projectleider en de architect kwamen voor de dag met een inventieve oplossing. “We hebben de voorgevel lichtjes achteruit getrokken, wat ons de gelegenheid bood om de buitenschil zorgvuldig te isoleren en af te werken met steenstrippen van Wienerberger”, schetst Johan Lapere die creatieve uitweg. “Meteen ontstond er vooraan een overdekte zone waar de bewoners hun fietsen veilig en beschut kunnen stallen.”

Rik Reynaert: “Steenstrippen zijn een interessante oplossing. Ze zijn duurzaam en onderhoudsvriendelijk, en je kan kiezen uit een ruim aanbod. Ook het metselwerkverband kan je vrij bepalen.”

“Om een onderscheid te maken tussen binnen en buiten, hebben we voor alle buitengevels voor- en achteraan rode steenstrippen genomen die aansluiten bij de aanpalende woningen. De binnenzijde van de overdekte inkomzone vooraan daarentegen is afgewerkt met blekere steenstrippen. Achter die zone zitten nu een berging, een wc en een inkomhal, door de trap gescheiden van een aangename leefkeuken met zicht op terras en tuin.”

Hoogte herschikt

Een volgende essentiële ingreep was de wijziging van de verdiepinghoogtes, waardoor een extra niveau tot stand kwam met plaats voor een technische ruimte en een derde, ruime slaapkamer die net als de twee kamers een verdieping lager is gericht naar het noorden, tevens de straatzijde. Architect Rik Reynaert: “Om het gevoel van hoogte intact te houden, bleef de houten roostering van de nieuwe verdiepingvloeren zichtbaar. Daardoor was er geen aanvullende afwerking met bv. gipskartonplaten noodzakelijk, die in huurwoningen gemakkelijk beschadigd geraakt. In deze woning kan alles tegen een stootje. De trappen zitten op dezelfde plaats maar beantwoorden nu aan de actuele normen inzake veilig gebruik en maatvoering van de op- en aantrede. Het dak werd vernieuwd met zelfdragende isolatieplaten die onderaan meteen zijn afgewerkt, zodat er ook daar achteraf geen extra werken nodig waren. Als dakbedekking ging de voorkeur naar traditionele rode kleidakpannen die refereren aan de vroegere dakbedekking en de omgeving.”

Future proof investering

Ook alle andere keuzes, die stuk voor stuk goed zijn gedocumenteerd en gemotiveerd (zie blogspot), passen in een langetermijnvisie. “Als je echt gaat voor een all-in renovatie als deze, moet je bij elke beslissing een periode van minstens dertig jaar in het achterhoofd houden”, aldus Johan Lapere. “Maar ook voor wie de lat minder hoog legt, is dit een leerzaam project. We zijn geen verkopers maar tonen oplossingen waar we in geloven. Wie wil BENoveren kan hier, naast de basics die altijd gelden, ook minder gekende oplossingen ontdekken die wellicht van pas komen voor zijn of haar project. Uiteindelijk wilden we het goede voorbeeld geven. Daarbij zijn we altijd vertrokken vanuit het gebruikerscomfort. Wie comfortabel woont, begint immers niet te prutsen aan zijn verwarming, ventilatie of andere installaties.”

Enkele voorbeelden om te illustreren wat dat in de praktijk betekent. De extra dunne vloerverwarming op het gelijkvloers en in de badkamer en de muurverwarming in de slaapkamers worden vandaag gevoed met een gaswandketel, maar kunnen morgen probleemloos worden overgeschakeld naar bv. een warmtepomp. Een systeem van huisautomatisering waakt over het verbruik van water, elektriciteit en gas en is voorbereid op nieuwe, toekomstige functies. Een warmtewisselaar benut de warmte van het wegstromende douchewater om het vers aangevoerde water voor te verwarmen.

http://benhuur.blogspot.com/p/blog-page.html