Herwaardering van de tuinwijk Rode Cité

In samenwerking met MVN Architecten investeerde de SHM Elk Zijn Huis de voorbije jaren volop in de herwaardering van haar woningpatrimonium in de Zaventemse tuinwijk Rode Cité. Sloop, hernieuwbouw en een slimme verhoging van de densiteit levert in totaal 107 nieuwe woongelegenheden op, gerealiseerd in drie fasen. De verdichte volumes respecteren het oorspronkelijke beeld en de schaalgrootte van de tuinwijk dankzij de keuze voor appartementen onder een hellend dak.

Herwaardering in drie fasen

De Rode Cité ligt op fietsafstand van het dorpscentrum en kijkt uit op het luchtballet van Brussels Airport. Sociaal wonen en particuliere eigendom gaan hier hand in hand. Momenteel zit de derde fase van de herwaardering op kruissnelheid.

Projectarchitect ir.-arch. Eline Rens van MVN Architecten: “In een eerste fase hebben we de hier en daar verspreid liggende huurwoningen die grensden aan koopwoningen, afgebroken en vervangen door 35 nieuwbouw eengezinswoningen. In een tweede beweging ruimden 28 aaneengesloten woningen de plaats voor 52 appartementen met een ondergrondse parkeergarage.” Organisatorisch was dit een complexe opgave, gezien de lopende huurcontracten, de woonzekerheid die Elk Zijn Huis haar huurders moest bieden en de aanwezigheid van particuliere eigenaars. Elke Peeters (Elk Zijn Huis): “De geplande vernieuwing in de Seringendreef, die eindigt op een pijpenkop, konden we niet mee opnemen in fase twee omdat we nog een laatste woning moesten opkopen. Daardoor was er een derde fase nodig, waarin we 11 woningen vervangen door 20 appartementen. Die fasering is een goede zaak, want het gaat om een grootschalige vernieuwingsoperatie. Het nadeel is dat de werken werden gespreid over een zestal jaar. Al bij al bleef de last voor de omwonenden relatief beperkt. Zodra alles is afgerond, zal de gemeente nog infrastructuurwerken uitvoeren, het parkeren beter structureren en meer groen aanleggen, wat de woonkwaliteit extra zal versterken.”

Een verhaal van schaal

Stedenbouwkundig moest het ontwerp van de architecten aansluiten bij de bestaande bebouwing in de tuinwijk. Voor de eengezinswoningen betekende dat niet meteen een grote uitdaging, maar de appartementen vergden meer denkwerk. Eline Rens: “Om de schaal af te stemmen op die van de tuinwijkwoningen, hebben we volumetrisch twee volumes met een zadeldak aan elkaar geschakeld door middel van een lager inkomvolume. Zo hebben we blokken van telkens vier volumes samengesteld. Per volume zit er op het gelijkvloers een kleiner appartement met twee slaapkamers, dat verlengd wordt door een tuin en soms is aangepast voor minder mobiele huurders. Op de verdieping beschikken de huurders over een duplexappartement met twee of drie slaapkamers. Zo krijg je meteen ook een mix van gezinsvormen.”

Die slimme aanpak van de schaal trokken de architecten door in de beleving van de bewoners, om te vermijden dat de hogere densiteit het harmonieuze samenwonen zou belasten. Eline Rens: “Er zijn geen gemeenschappelijke binnenruimtes zoals in een traditionele appartementenblok. Elke bewoner heeft een eigen voordeur. Dankzij het tuinwijkconcept is ook de buitenruimte aangenaam. Voor de rest hebben wij veel aandacht besteed aan de akoestiek, een aspect dat bij een densere manier van wonen gemakkelijk voor wrevel en conflicten kan zorgen. Een betere akoestische prestatie kan je behalen met relatief kleine maatregelen die niet duur hoeven te zijn, zoals zware woningscheidende wanden, akoestische strippen, beglazing in twee verschillende glasdiktes en akoestische ventilatieroosters.”

Perfect geïntegreerd

De keuze voor een hellend dak lag voor de hand, gezien de stedenbouwkundige vereiste om aan te sluiten bij de tuinwijk. Eline Rens: “De hellende daken zorgen niet alleen voor een geslaagde integratie van oud en nieuw, maar sluiten ook beter aan bij de idee van duplexappartementen. Platte daken zouden bij de omwonenden ook veel weerstand tegen het project hebben opgeroepen. Voor de rest is het een duurzame keuze. Je hebt weinig onderhoud. Kleidakpannen hebben een lange levensduur en lenen zich uitstekend voor de opvang van regenwater, dat hier wordt gebruikt als wc-spoeling en voor de buitenkraantjes. Voor de bekleding hadden wij een vlakke, rode pan voorgeschreven die mooi past bij de sobere, hedendaagse architectuur. De aannemer heeft dat ingevuld met de Koramic Actua 10 Gewolkt.”

Het uiterste topje onder de nok werd bewust niet afgewerkt, maar blijft omwille van inspectiedoeleinden toegankelijk via een luik. Elke Peeters: “De woningen beschikken over voldoende bergruimte conform de normen van de VMSW. Daarom hebben we geen extra bergruimte gecreëerd. Uit ervaring weten we dat in huurwoningen dergelijke ruimtes al snel worden volgestouwd met allerlei spullen, die bij een verhuizing worden achtergelaten. Dat geeft ons dan extra werk om alles op te ruimen. Door dat stukje niet af te werken, konden we ook besparen op de bouwkosten.”