%20Luc%20Demiddele%20(7).jpg)
In Kortemark slaan steenbakkerij Wienerberger en groenteverwerker Verduyn de handen in elkaar voor een bufferbekken van 40 tot 60.000 kubieke meter. Uit zijn kleigroeve pompt Wienerberger jaarlijks 80.000 kubieke meter water, waarvan het bedrijf maar een kwart tot een derde zelf gebruikt. Tegelijk heeft het naburige Verduyn meer water nodig dan het vanuit de hemel opvangt. Ook vijf landbouwers stappen mee in het project.
“Het doet me pijn aan het hart als ik perfect zoetwater zie weglopen naar zee, waar het ongebruikt verloren gaat”, zegt Daniël Verduyn. Hij was veertig jaar lang CEO van Group Verduyn, dat hij met zijn vrouw Rita en hun drie kinderen uitbouwde tot een teler en verwerker van verse groenten. Verduyn heeft al een grote regenwateropslag ter beschikking, maar onvoldoende voor zijn toekomstige behoefte. Voor bepaalde productieprocessen is bovendien water nodig van drinkwaterkwaliteit.
Vlakbij pompt steenbakkerij Wienerberger uit zijn kleigroeve jaarlijks 80.000 kubieke meter op. “Om de klei droog te ontginnen, verwijderen we het hele jaar door groevewater. Dat is een mengsel van hemelwater en grondwater”, zegt Jan Vanmeirhaeghe, milieucoördinator bij Wienerberger. “Dat gebeurt het vaakst in natte winterperiodes, als er meer neerslag en vanwege de kou minder verdamping plaatsvindt. Nu vangen we het water gedeeltelijk op in een vijver voor eigen gebruik. Maar in de productie hebben we jaarlijks slechts 25.000 kubieke meter nodig, een kwart tot een derde van de opgepompte hoeveelheid. Driekwart vloeit dus weg via waterlopen. Zonde, als je bedenkt dat heel wat sectoren al jaren kampen met watertekorten tijdens droge zomers.”
“Vandaag vloeit nog driekwart van ons water weg. Zonde, want heel wat sectoren kampen met watertekort.” Jan Vanmeirhaeghe, Wienerberger
De buren Verduyn en Wienerberger vonden elkaar. “We staken de koppen bij elkaar toen we hoorden van Proeftuinen Droogte”, aldus Daniël Verduyn. “Dat is een oproep van de Vlaamse Milieumaatschappij voor de ondersteuning van samenwerkingsprojecten voor beter watergebruik. Bovendien waren in de buurt ook vijf landbouwers onmiddellijk bereid om mee in het verhaal te stappen.” Bij hun project betrokken ze twee ondersteunende partners: het provinciaal agentschap voor advies en onderzoek aan de land- en tuinbouwsector Inagro en het Vlaams Kenniscentrum Water (zie kaderstukken).
Proeftuinen Droogte maakt deel uit van de Blue Deal, het programma waarmee de Vlaamse regering de strijd aangaat tegen waterschaarste en droogte. De Blue Deal bevat intussen meer dan 400 projecten die zorgen voor minder verharding, meer vernatting en maximaal circulair watergebruik. Daarvan zijn er 32 proeftuinen, waarin bedrijven en organisaties innovatief samenwerken tegen waterschaarste. Eind 2021 kreeg ‘Groevewater voor landbouw en industrie’, zoals het project in Kortemark heet, 345.000 euro subsidie. Daarmee wordt ruim de helft van de geplande investering van 680.000 euro afgedekt. Al zal de reële kost door de inflatie wellicht een stuk hoger oplopen.
Jan Vanmeirhaeghe: “We plannen de aanleg van een bufferbekken met een opslagcapaciteit van 40 à 60.000 kubieke meter water. Dat moeten we volgens de subsidievoorwaarden tegen 2026 realiseren. We proberen een perceel van twee hectare aan te vragen in het grensgebied tussen Verduyn en Wienerberger. Vervolgens koppelen we het bufferbekken aan een leidingennetwerk naar de deelnemende landbouwers.” Daniël Verduyn: “Ongeveer de helft van het opgevangen groevewater zal ons toekomstige tekort aan regenwater opvangen. Met een extra behandeling zorgen we voor drinkwaterkwaliteit. De rest zullen de landbouwers gebruiken voor irrigatie.”
Daarnaast reiken Verduyn en Wienerberger de hand naar een nieuwe industriezone die binnenkort ontwikkeld wordt.
Het bufferbekken kan dan eventueel uitgebreid worden en dienen om het overtollige hemelwater van die zone op te vangen. Een van de investeerders in de nieuwe industriezone is aannemer van infrastructuur- en grondwerken Devagro uit Desselgem. Zaakvoerder Ignace Degezelle voegt zijn expertise toe aan het groevewaterproject. “Wij hebben ervaring met de aanleg van zulke bufferbekkens. Bovendien willen we onze industriezone zelfvoorzienend maken op het vlak van water en energie.”
Het groevewaterproject kadert in de inspanningen die Wienerberger levert voor biodiversiteit, circulaire productie en minder CO2-uitstoot. “We lozen al decennialang geen bedrijfsafvalwater meer. Daarnaast hebben we vorig jaar een CO2-neutrale steenstrippenlijn opgestart”, zegt Vanmeirhaeghe. Ook voor Daniël Verduyn is duurzame innovatie het devies: “Bij de productie van onze groenten gaat geen water meer verloren. Daarnaast gebruiken we 2,5 hectare zonnepanelen en verminderen we in onze teeltactiviteiten het gebruik van pesticiden met 30%. Als de bedrijven die in dit project samenwerken binnen tien jaar nog willen bestaan, dan is nog meer vergroening nodig. Het gemeentebestuur van Kortemark staat alvast positief tegenover ons project, vernamen we.”
Het Vlaams Kenniscentrum Water (Vlakwa) zet zijn schouders onder het project van Wienerberger en Verduyn. “Het is zonde om al dat opgepompte groevewater naar de zee te laten vloeien. We moeten overal proberen om water zoveel mogelijk lokaal vast te houden en te gebruiken. Want eigenlijk valt er op een jaar tijd genoeg hemelwater voor een heel jaar”, zegt waterinnovator Charlotte Boeckaert.
“Het project in Kortemark is een mooi voorbeeld van hoe verschillende actoren samenwerken." Charlotte Boeckaert, waterinnovator Vlakwa
"Ik heb er een goed oog in en hoop dat het lukt, want de opeenvolging van droge zomers de voorbije jaren heeft de mensen wakker geschud.”
Inagro: “Elk project is anders”
De tweede ondersteunende partner is Inagro, het extern verzelfstandigd agentschap van de Provincie WestVlaanderen voor advies en onderzoek voor de land- en tuinbouwsector. “In het verleden hebben we vaker projecten begeleid waarbij water aan land- en tuinbouwbedrijven ter beschikking wordt gesteld”, zegt watermakelaar Dries Mergaert. “Samen met Vlakwa dienden we het subsidiedossier in en maakten we een eerste raming van de investeringen. Daarnaast coördineren we ook de onderdelen van het project die niet in aanmerking komen voor subsidie van Proeftuinen Droogte.” De daadwerkelijke realisatie van het bufferbekken is nog niet voor morgen. “We hebben veel geleerd van eerdere, geslaagde projecten bij diepvriesgroentebedrijf Ardo en coöperatie Inero, maar elk project is anders op het vlak van bijvoorbeeld financiering en stedenbouwkundige aspecten.”
Bekijk een overzicht van alle thema's die werden opgenomen in ons Duurzaamheidsrapport 2023.
